XXI wiek to bez wątpienia czas nowoczesnych technologii, które w znacznym stopniu wpływają na każdy aspekt naszego życia. W czasach, w których żyjemy prym wiodą komputery, laptopy, tablety, telefony komórkowe, a przede wszystkim Internet, którym możemy posługiwać się gdziekolwiek jesteśmy i każde z naszych urządzeń ma do niego szeroki dostęp. Nowoczesne technologie komunikacyjne atakują nas zewsząd. To właśnie one na zawsze zmieniły obraz współczesnej rzeczywistości. My, dorośli wykorzystujemy je do komunikacji, zdobywania nowych informacji, ale także do takich czynności jak nastawienie piekarnika czy pralki.
Młodzi ludzie często nie wyobrażają sobie życia bez Internetu – Facebooka, Twittera, czy innych portali społecznościowych. Rzeczywistość online nie tylko w dużej mierze wypełnia ich czas wolny, ale staje się okazją do kreowania nowej rzeczywistości, bez wychodzenia z domu. M. Prensky główny znawca problematyki nowych mediów definiuje młodych ludzi urodzonych w erze cyfrowej jako cyfrowych tubylców. Młodzi ludzie urodzeni w czasach powszechnego stosowania w życiu codziennym i zawodowym Internetu, komputerów i innych urządzeń, traktują Internet jako zwyczajny element otaczającego ich świata. Z łatwością korzystają oni ze zdobyczy techniki tj.– smartfony, programy komputerowe w procesie komunikacji wirtualnej.
Nowe media są dla cyfrowych tubylców naturalnym środowiskiem egzystowania. Korzystają oni z wielu urządzeń multimedialnych jednocześnie lub pracują na jednym wielofunkcyjnym np. smartfonie. Potrafią w tym samym czasie, za pomocą jednego urządzenia korzystać z Internetu, słuchać muzyki, wysyłać wiadomości, oglądać filmy, czy też rozmawiać.
Młodzież cyfrowa myśli w zdecydowanie inny sposób niż pokolenie ich rodziców czy nauczycieli. Zdecydowanie bardziej docierają do nich obraz i dźwięk w urządzeniach multimedialnych niż słowo pisane. Cyfrowi tubylcy to pokolenie, które jest niecierpliwe i szybko się nudzi, preferuje swobodny dostęp do informacji, jeśli nie zna odpowiedzi na pytanie to szuka jej nie w książkach drukowanych lecz w Internecie.
W erze cyfrowej nie możemy już tylko myśleć o drukowanych podręcznikach i pomocach szkolnych. W nowoczesnej szkole muszą się znaleźć laptopy wykorzystywane podczas zajęć, tablety, z podręcznikami elektronicznymi oraz inne urządzenia multimedialne (projektory) ulepszające proces edukacyjny młodego człowieka.
Jako nauczyciel XXI wieku doskonale zdaję sobie sprawę z faktu, iż metody jakie wykorzystuję na swoich zajęciach muszą być dostosowane do potrzeb uczniów. Zatem, w czasach cyfrowych tubylców staram się umożliwić uczniom korzystanie z nowoczesnych technologii, które są im tak bliskie w procesie nabywania języka obcego. Staram się zarówno uczyć ich, jak mądrze korzystać z zasobów TIK, jak również stworzyć im warunki, które będą motywowały ich do nauki.
Pierwszym narzędziem TIK, które przychodzi mi na myśl, gdy pojawia się temat wykorzystania zdobyczy techniki w szkolnej edukacji jest generator kodów QR. Matką wynalazków jest zwykle potrzeba i tak też było tym razem. Chodziło o zastąpienie kodu paskowego, używanego w handlu, przemyśle i transporcie, kodem bardziej wydajnym, zawierającym większą liczbę informacji. Niepozorne kwadraciki pozwalają na zakodowanie znacznie większej liczby informacji niż kod paskowy: mieszczą ponad 4 tys. znaków alfanumerycznych zamiast 20. Kody QR zapewniają szybkie i łatwe „przejście” ze świata fizycznego do wirtualnego.
www.qr-online.pl strona, na której wygenerujemy kod QR (Quick Response Code – rodzaj kodu kreskowego, który może zawierać wiele informacji). Możemy stworzyć QR kody do: dowolnego tekstu (np. zakodowane pytania, krótki tekst, zagadka, zadanie gramatyczne), strony www (odnośnik do artykułu, strony, ćwiczenia interaktywnego, piosenki lub filmiku na YT), adresu e-mail, sms. W niektórych urządzeniach czytniki kodów są już zainstalowane, a jeśli nawet nie, to pobranie takiej aplikacji nie sprawia problemów. Programów jest mnóstwo. Po uruchomieniu aplikacji należy skierować urządzenie na kod i ustawić je tak, aby kod znalazł się w polu wyznaczonym czerwonymi liniami. Czytnik zeskanuje i odkoduje informację. W ten wygodny sposób urządzenie mobilne otworzy przeglądarkę internetową na określonej stronie albo zaprezentuje na ekranie tekst.
Uczniowie uwielbiają kody, bo nareszcie mają okazję do używania w szkole smartfonów, urządzeń niejednokrotnie zakazanych. Ja jako nauczyciel doceniłam potencjał technologii prostej w obsłudze i szybko podchwyciłam ideę wykorzystania kodów w swojej pracy dydaktycznej.
Kody wykorzystuję na lekcji najczęściej, aby
- uczniowie rozwiązali krzyżówki, której hasła zakodowałam w kodach QR
- stworzyć swoje QR domino. W kodach QR zakodowane są słowa, które uczeń musi odczytać i dobrać do odpowiedniego obrazka. Wystarczy stworzyć QR kody, wyszukać grafikę i kolejno umieszczać słowa w szablonie z dominem. Taki szablon można stworzyć bardzo łatwo w programie graficznym lub w Wordzie używając opcji tabela.
- udostępnić materiały do studiowania, filmy do obejrzenia, pliki do odsłuchania;
- skierować uczniów do interaktywnych ćwiczeń;
- udostępnić uczniom zestawy fiszek ze słownictwem
- „odwrócić” nauczanie (linki do filmów dostarczających wiedzę, która będzie zastosowana na kolejnej lekcji);
- poszerzyć wiedzę kulturoznawczą uczniów na temat krajów niemieckojęzycznych. Przy okazji tekstów czytanych, w których pojawia się wiele nazw własnych tworzę QRcody z linkami do stron Internetowych wymienionych w tekście np. zabytków, zdjęciami wymienionych obiektów oraz filmu na Youtube związanego z tematem czytanki. Daje to uczniom poczucie, że to czego się uczą nie jest sztuczne i oderwane od rzeczywistości.
- przeprowadzić ewaluację (za pomocą linków do ankiet czy form głosowania).
Jednym ze sposobów na aktywizację moich uczniów z wykorzystaniem prostych narzędzi TIK są chmury wyrazowe. Programów do tworzenia chmur wyrazowych jest wiele, ja najczęściej korzystam z WordArt, gdyż nie wymaga logowania. Ponadto program daje duże możliwości edytowania chmury: kolory, wielkość i czcionka dla każdego wyrazu, kształty, tło, gęstość i kierunki rozmieszczenia słów. Warto zlecić uczniom stworzenie chmury ze słów, których mają się nauczyć, np. słownictwo z kategorii: jedzenie i picie, części ciała czy części garderoby. Przy słownictwie z określonego tematu możemy podzielić wyrazy na kolory pod względem rodzajników. Jest to najbardziej efektywne wtedy, kiedy na stałe umawiamy się z uczniami na konkretne kolory i stosujemy je nie tylko w chmurach wyrazowych, ale również podczas zapisywania nowych słów w zeszycie. Nauczyciel może też sam taką chmurę stworzyć i pokazać uczniom, a na jej podstawie zaprojektować ćwiczenie: ułóż 5 zdań ze słowami, które widzisz w chmurze. Kształt chmury może obrazować daną tematykę.
Jednym z narzędzi, z których korzystam do nauki słownictwa i powtórek z moimi uczniami jest aplikacja Quizlet. Aplikacja przede wszystkim umożliwia tworzenie interaktywnych fiszek - „setów” słówek ze zdjęciami i wymową (ma wbudowany syntezator głosu w różnych językach) i posiada 5 trybów do nauki (opcja UCZ SIĘ) oraz 3 tryby gier (opcja GRAJ). Po ściągnięciu aplikacji na telefon komórkowy, uczniowie mogą uczyć się także w trybie offline.
Materiały edukacyjne, które zainteresują moich uczniów, a jednocześnie pozwolą im poszerzyć zakres wiedzy i umiejętności w obszarze tematycznym tworzę samodzielnie np. za pomocą platformy LearningApps.org. Jest to platforma umożliwiająca tworzenie (oraz użytkowanie, współdzielenie i publikowanie) zadań edukacyjnych w wielu kategoriach, m.in. testy wyboru, wykreślanki, puzzle, quizy, audio/video z adnotacjami, kategoryzowanie, zadania otwarte i wiele innych. Tworzenie aplikacji jest intuicyjne, warto zaprosić uczniów do tworzenia np. zadań powtórzeniowych.
Moi uczniowie uwielbiają korzystać z platformy Wordwall. Pozwala ona na przygotowanie interaktywnych zadań i ćwiczeń na bazie istniejących szablonów w formie kart pracy do wydrukowania lub dostępnych na stronie Wordwall. Materiały interaktywne mogą być odtwarzane na dowolnym urządzeniu z dostępem do Internetu, takim jak komputer, tablet, telefon czy tablica interaktywna. Uczniowie mogą w nie grać sami lub pod opieką nauczyciela. Materiały do wydruku można bezpośrednio wydrukować lub pobrać jako pliki PDF. Mogą być uzupełnieniem ćwiczeń interaktywnych lub stanowić samodzielne ćwiczenia.
Doskonałym narzędziem do tworzenia interaktywnych kart pracy jest aplikacja Liveworksheets. Dzięki Liveworksheets mogę przerobić plik PDF lub zdjęcie strony z podręcznika w kartę pracy, którą uczeń będzie mógł uzupełnić online. Ponadto narzędzie daje uczniowi możliwość samodzielnego sprawdzenia swojej pracy. Dużym atutem Liveworksheets jest również bogata biblioteka gotowych kart pracy stworzonych przez innych nauczycieli.
Nie od dziś my językowcy wiemy, że mapy myśli mogą pomóc w szybkiej nauce języka obcego. Mapy myśli są w stanie uczynić nasze zapamiętywanie słownictwa i zasad gramatycznych bardziej skutecznym i efektywnym. Doskonałym narzędziem umożliwiającym stworzenie mapy myśli jest aplikacja Popplet. Graficzne notatki sprawiają, że nauka staje się bardziej skuteczna i efektywna, a takie aplikacje jak Popplet motywują uczniów do pracy, zmuszają do kreatywności, ułatwiają zapamiętanie i uporządkowanie wiadomości. Bezpłatna wersja tej aplikacji umożliwia stworzenie jednej mapy bez możliwości jej zachowania; żeby stworzyć kolejną trzeba wymazać poprzednią. Jest to dobre rozwiązanie, jeżeli nie chcemy przechowywać poppletów w pamięci tabletu. W przeciwnym razie trzeba zakupić jej pełną wersję. Do tworzonej mapy możemy dodać tekst, obraz i rysunek. Gotową pracę zapisać jako plik jpg lub wysłać mailem w formacie pdf lub jpg.
Na swoich lekcjach staram się wprowadzać materiały autentyczne. Najważniejszą zaletą tych materiałów jest to, że przedstawiają żywy język używany przez rodzimych użytkowników języka niemieckiego. Uczniowie z entuzjazmem obcują z językiem używanym na co dzień i zdobywają większą pewność siebie jeśli wiedzą, że z takim językiem spotkają się w realnym świecie. Efektem takiego myślenia jest zwiększona motywacja do nauki. Edpuzzle to bardzo wygodne narzędzie, które stosuję do personalizacji filmów. Wybieram film – własny lub z szerokiej bazy dostępnych filmów a następnie mogę dostosować go do swoich potrzeb wycinając odpowiedni fragment, dodając do niego własną ścieżkę dźwiękową, notatki lub pytania w formie quizu.
Zależy mi, aby moi uczniowie rozwijali na lekcji języka niemieckiego sprawność mówienia i funkcji komunikacyjnych w zakresie przedstawiania siebie, członków swojej rodziny, przyjaciół, opowiadania o swoim hobby, szkole i czynnościach dnia codziennego. Cel ten realizuję poprzez postawienie ucznia z drugiej strony kamery i dokumentowanie jego pracy nad rozwojem kompetencji językowych z wykorzystaniem smartfonu. Zadaniem uczniów jest odgrywanie wybranych scenek, dialogów, krótkich wystąpień na zadany temat i nagrywanie ich. Aplikacja Canva pozwala mi zebrać i przedstawić w atrakcyjny sposób efekty pracy uczniów. Canva to darmowe narzędzie do projektowania online, pozwalające tworzyć filmy zawsze i wszędzie. Nie potrzeba złożonych narzędzi do edycji, aby tworzyć filmy w profesjonalnej jakości. Biblioteka Canvy jest pełna szablonów, bezpłatnych zdjęć z usługi stock, animowanych grafik i utworów muzycznych, dzięki którym można szybko utworzyć krótkie filmy.
Każdy nauczyciel powinien regularnie monitorować przyrost wiedzy i postępy swoich uczniów. Chcąc sprawdzić wiedzę moich uczniów z zakresu treści leksykalno gramatycznych korzystam z platform do tworzenia quizów; Kahoot bądź Quizizz. Kolorowy, wciągający interfejs to ogromna zaleta Kahoota. Układając pytania można skorzystać z opcji dołączenia obrazka/zdjęcia lub filmu z You Tube.
Uważam, że Quizizz to godny konkurent Kahoot. Zadania tworzymy podobnie jak w Kahoocie, pytania wyświetlają się losowo, a czas odmierzany jest przez suwaczek widoczny w górnej części ekranu. Znaczącą różnicą jest to, że uczestnicy widzą pytania bezpośrednio na swoim ekranie i tam też odpowiadają, bez konieczności spoglądania na ekran wyświetlany przez nauczyciela. Oznacza to, że nie musimy dysponować rzutnikiem – całością quizu nauczyciel może zarządzać z poziomu swojego telefonu komórkowego, bądź laptopa.
Coraz większą popularnością na moich zajęciach cieszy się program Scratch, dzięki niemu nauka programowania odbywa się w przystępny wizualnie sposób – elementy mają kształt puzzli, które można ułożyć w określonym porządku. W ten sposób tworzy się kod przypisany określonemu obiektowi. Obiekty zaś mogą reagować na zdarzenia zewnętrzne. Wygląd postaci przypisanych do obiektów można wybierać z zasobnika, tworzyć lub dodawać inne z zewnątrz. W programie Scratch uczniowie tworzą interaktywne historyjki, animacje i gry. Praca w wyżej wymienionym programie sprzyja rozwojowi kluczowych wymagań podstawy programowej oraz daje możliwość rozwijania takich kompetencji jak: porozumiewanie się w języku obcym, kompetencje naukowo - techniczne, kompetencje społeczne i obywatelskie, inicjatywność i przedsiębiorczość, a także kreatywność, świadomość i ekspresja kulturalna.
Wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych niesie ze sobą wiele korzyści. Po pierwsze, uczący mogą aktywnie uczestniczyć w procesie edukacji. Uczniowie nie są już tylko biernymi odbiorcami przekazywanej przez nauczyciela wiedzy. Nauczyciel nie jest już jedynym źródłem informacji, jego rola sprowadza się teraz do monitorowania postępów uczniów. Po drugie, dzięki zastosowaniu tych technologii uczniowie mają możliwość aktywnego myślenia, dokonywania wyborów i efektywniejszego spędzenia czasu niż na typowej lekcji prowadzonej przez nauczyciela. Myślę, że warto wykorzystywać narzędzia TIK na lekcji języka niemieckiego, gdyż wspierają one uczniów w wykonaniu konkretnych zadań, ponadto są oni w stanie samodzielnie zdefiniować swoje cele, podejmować decyzje i oceniać własne postępy.
Katarzyna Morawska
Literatura:
- Mariusz Jędrzejko, Danuta Morańska: Pułapki współczesności. Cz. Cyfrowi tubylcy. Socjopedagogiczne aspekty nowych technologii cyfrowych. Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR Dąbrowa Górnicza-Warszawa 2013
- Marzena Żylińska, Cyfrowi tubylcy i cyfrowi imigranci w jednej klasie.
- Magdalena Szpunar: W stronę nowych mediów. Adam Marszałek Toruń 2011.
- Platformy i programy do konstruowania interaktywnych ćwiczeń i zasobów edukacyjnych – webinarium; eTwinning Polska
- Joanna Łucka, Online po ludzku - #1 E-learning z głową - webinarium
- T jak TECHNOLOGIE TECHNOLOGIE - TIK?? TAK!! – w świecie cyfrowych tubylców – Nowa Era; cykl szkoleń Great
- Jak stworzyć interaktywne karty pracy dla uczniów - Liveworksheets – tutorial; Klaudia Rogalska
- Canva - czyli jak szybko i łatwo tworzyć materiały na lekcje - – szkolenie online; Akademia genialnego nauczyciela
- Jak tworzyć praktyczne ćwiczenia w Wordwall? – szkolenie online; Akademia genialnego nauczyciela
- Computational Thinking (Teaching trough Coding and Robotics – materiały szkoleniowe realizowan w ramach programu Erasmus na Malcie
