• Wyjazd_rodzicow_za_granice..pdf

           

          Sytuacja prawna dziecka którego rodzice wyjechali za granicę

          W sytuacji, gdy oboje rodzice lub rodzic samotnie wychowujący dziecko, wyjeżdżają za granicę, komplikuje to sytuację prawną dziecka. Nawet jeśli pozostaje ono pod opieką znanych, bliskich mu osób, nie mają one prawa opieki nad dzieckiem, pomimo, że faktycznie ją sprawują. Takie prawo przysługuje jedynie rodzicom lub osobom (prawnym opiekunom), którym sąd takie prawa przyznał. Tym samym nawet najbliższa rodzina - babcia, ciocia, starsze rodzeństwo - nie mogą decydować w sprawie dziecka, choćby w takich sprawach jak  np. wyjazd na wycieczkę klasową, przeprowadzenie badań w poradni psychologiczno-pedagogicznej,  decyzja w sprawie wykonania zabiegów medycznych, wyjazd dziecka za granicę itp.

          W takiej sytuacji konieczne jest uregulowanie sytuacji prawnej dziecka. Możliwe rozwiązania w tym zakresie mogą dotyczyć:

          1. poinformowania szkoły przez rodziców o ich czasowej/okresowej nieobecności i ustalenia z rodzicami przed wyjazdem zasad i form kontaktu ze szkołą (przyjazdu rodziców na spotkania, kontaktów telefonicznych, zasad przekazywania bieżących informacji o dziecku, adresu do korespondencji w kraju pobytu rodzica itp.);
          2. złożenia przez rodzica przed wyjazdem za granicę wniosku do sądu o przeniesienie na czas wyjazdu opieki prawnej nad dzieckiem na wskazaną osobę pełnoletnią (dziadków, rodzeństwo, dalszych krewnych itp.);
          3. złożenia do sądu wniosku przez osobę, która jest faktycznym opiekunem dziecka o ustanowienie jej opiekunem prawnym na czas wyjazdu rodzica/rodziców za granicę.

          O przyznaniu opieki nad dzieckiem decyduje sąd rodzinny

          Ustanowienie opieki prawnej nad dzieckiem następuje jedynie na drodze sądowej. Przekazanie sprawowania opieki prawnej nad dzieckiem nie może nastąpić w formie upoważnienia lub pełnomocnictwa, nawet notarialnego. Jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy wydaje odpowiednie postanowienie. Orzeczenie sądu może dotyczyć ustanowienia różnych form prawnej opieki nad dzieckiem lub jej ograniczenia tj.:

          • opieka,
          • kuratela,
          • przysposobienie (adopcja),
          • ograniczenie praw rodzicielskich,
          • zawieszenie praw rodzicielskich,
          • pozbawienie praw rodzicielskich

          (art. 109 ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy z 25 lutego 1964 r.)

          Dyrektor nie może współpracować z osobami nieuprawnionymi

          Dyrektor nie ma podstaw do współpracy z opiekunami dziecka, którzy nie mają faktycznych praw wobec dziecka, a jedynie sprawują nad nim opiekę pod nieobecność rodziców (np. dziadkowie, starsze rodzeństwo). W takiej sytuacji szkoła nie powinna udzielać informacji o dziecku, jego postępach w nauce, ewentualnych trudnościach itp., nawet jeśli osoby te zadeklarują zgodę rodziców na takie działania. W niektórych  przypadkach może to stanowić zagrożenie dla dobra dziecka. Z punktu widzenia prawa na dyrektorze szkoły spoczywa obowiązek powiadomienia sądu rodzinnego o przypadku nieprawidłowości w sposobie korzystania przez rodziców z uprawnień lub wypełniania obowiązków wypływających z przysługującej im władzy rodzicielskiej wobec małoletnich dzieci (art. 572 ustawy - Kodeks postępowania cywilnego z 17 listopada 1964 r. ).

          Zawiadomienie takie można złożyć w formie pisemnej lub ustnie. Przepisy nie przewidują terminów złożenia takiego zawiadomienia, ani żadnych sankcji z tytułu niewywiązania się z tego obowiązku.

          Skutki eurosieroctwa

          Środowisko rodzinne ma fundamentalne znaczenie dla rozwoju dziecka. Nieobecność rodziców dla większości dzieci wiąże się ze stresem, tęsknotą i cierpieniem. Rozłąka z rodzicami może być źródłem wielu trudnych dla dziecka sytuacji i może skutkować różnorodnymi reakcjami dziecka. Dzieci mogą mieć poczucie, że rodzice ich opuścili, co może prowadzić do obniżenia poczucia własnej wartości i wielu trudności o podłożu emocjonalnym.

          Brak opieki rodziców może również skutkować obniżeniem poziomu kontroli i rozluźnieniem dyscypliny. Dotyczy to na przykład sytuacji, gdy dzieckiem opiekują się dziadkowie, którym często trudno stawiać granice i wymagania, co w efekcie prowadzi do tego, że najczęściej ustępują dziecku, chcąc też wynagrodzić mu brak rodziców. Podobnie w sytuacji, gdy starsze rodzeństwo opiekuje się młodszym. Pomijając brak umiejętności wychowawczych, często dorastający brat czy siostra nie są autorytetem dla dziecka, a codzienne obowiązki często po prostu przekraczają ich możliwości.

          Negatywny wpływ na funkcjonowanie dziecka mogą mieć również sporadyczne wizyty rodziców, którzy chcąc zrekompensować swoją nieobecność próbują zapewnić dziecku jedynie  przyjemności i wzmocnienia, bez stawiania ograniczeń i koniecznych wymagań. Takie sytuacje mają negatywny wpływ na stałość, jasność i konsekwencje dotyczące zasad przyjętych w procesie wychowania dziecka. Brak stabilności emocjonalnej i poczucia bezpieczeństwa mogą skutkować różnorodnymi trudnymi zachowaniami dziecka. W aspekcie wymagań szkoły mogą to być:

          • spadek aktywności i unikanie zadań,
          • niewywiązywanie się z obowiązków, brak motywacji do nauki;
          • pogorszenie wyników w nauce, absencja w szkole - wagary,
          • trudności z podporządkowaniem się obowiązującym regułom, dyscyplinie - problemy wychowawcze;
          • kłopoty w relacjach z rówieśnikami lub unikanie ich towarzystwa;
          • eksperymentowanie z substancjami psychoaktywnymi, podejmowanie innych zachowań ryzykownych,
          • poszukiwanie akceptacji w środowiskach zagrożonych demoralizacją itp.

          Konsekwencją tego stają się trudności z funkcjonowaniem w szkole, brak sukcesów, poczucie porażki. Doświadczanie przez dziecko negatywnych skutków swoich działań może w dłuższym okresie czasu prowadzić do skrajnych reakcji emocjonalnych - od nadpobudliwości, gwałtowności i nieprzewidywalności reakcji, a nawet agresji, po utratę zaufania do dorosłych, nieśmiałość, wycofanie, brak wiary we własne możliwości, obojętność, skłonność do depresji. U dzieci młodszych mogą pojawić się zachowania regresywne, takie jak: płaczliwość, trudności ze snem, nocne moczenie, nadmierna lepkość uczuciowa, wycofanie z kontaktów społecznych, a nawet werbalnych.

          Pozbawione poczucia kontroli i wsparcia dorosłych dzieci i młodzież stają się bardziej skłonne do podejmowania zachowań ryzykownych, takich jak sięganie po alkohol i inne używki, narkotyki, wagarowanie. Szukając akceptacji są bardziej narażone na negatywne wpływy grup rówieśniczych, także patologicznych, a w konsekwencji na kolizje z prawem.

          Przydatne linki:

          Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r., Nr 256, poz. 2572 ze zm.) - art. 1

          Małgorzata Celuch